استاندارد چیست؟
در لغت، استاندارد به معنی داشتن نظم و قانون مند بودن است. در واقع معنی استاندارد تعیین کیفیت مناسب برای هر کالا و یا خدمات شرکتی است که از نظر جهانی پذیرفته شده می باشد. مشخص کردن شاخص های مناسب برای تولید هر محصول و کالایی بر عهده سازمان استاندارد بوده و دلیل این امر نیز برای رساندن آن به سطح مطلوب و حصول اطمینان مشتری است. حتما برای شما هم پیش آمده که با کالایی مواجه شوید که برند آن را نمی شناسید و از اینکه آیا محصولی مرغوب است یا نه، شک دارید. بهترین راه حل برای این مورد، توجه به وجود نشان استاندارد ایزو بر روی کالا می باشد که نشان دهنده سطح کیفی بالای آن محصول خواهد بود.
به سازمان هایی که وظیفه نظارت بر کیفیت محصولات و اعطای نشان استاندارد را بر عهده دارند، سازمان استاندارد گفته می شود و استانداردهایی که توسط آنها به سازمان ها داده می شود در انواع متفاوتی است و اسامی مختلفی دارند. در این مقاله به صورت کلی در مورد انواع استانداردها بویژه استاندارد ایزو، برای شما مطالبی را آماده کرده ایم.
انواع مختلف استاندارد
استانداردها در کل در چندین نوع متفاوت بوده و هرکدام دارای کاربردهای جداگانه ای هستند. در زیر به انواع استانداردها اشاره شده است:
- استانداردهای بین المللی: هدف از ایجاد این استانداردها ایجاد یک تعریف واحد و تایید شده در بین تمامی کشورها است و باعث می شوند سطح کیفی مناسبی برای انجام مبادلات بین کشورها ایجاد شود.
- استانداردهای کشوری: این نوع استاندارد در داخل هر کشور و مختص آنجا است و هدف از آن حمایت از مصرف کنندگان و ایجاد سطح کیفی بالا و حفظ اعتبار کشور در مقوله صادرات می باشد. البته خود این استاندارد نیز در دو بخش انجام می گیرد، بخش تشویقی و بخش اجباری، که هرکدام بنا به دلایل متفاوتی ایجاد شده اند.
- استانداردهای منطقه ای: نوع دیگری از استاندارد وجود دارد، که به آن استاندارد منطقه ای گفته می شود و بین چند کشور به منظور راحتی مبادلات و تشریفات و هزینه ها، تنظیم شده است. نمونه ای از این استاندارد، استاندارد حلال است که در بین کشورها تنظیم می گردد.
- استانداردهای شرکتی: این استاندارد درون هر شرکت ایجاد می گردد و برای پیمانکاران زیرمجموعه تعریف می شود. وجود این استاندارد باعث می شود تا کیفیت کاری در شرکت یکدست و مناسب باشد.
استاندارد جهانی ایزو چیست؟
استاندارد ایزو یا International Organization for Standardization، سازمانی است بین المللی که در شهر ژنو قرار دارد و انتشار استانداردهای بین المللی توسط آن در کل جهان انجام می گیرد. این سازمان در حال حاضر دارای 157 عضو است که سازمان استاندارد ملی کشورمان نیز از اعضای آن می باشد. زمانی که محصولی نشان ایزو را دریافت می کند، بدین معنی است که از نظر کیفی مورد تایید سازمان جهانی ایزو بوده و با توجه به دستورالعمل های تعیین شده در آنجا تولید شده است.
به منظور دریافت استاندارد ایزو بایستی تمام فرآیندها و بهینه سازی ها با استانداردهای جهانی مطابقت داشته باشد و مورد تایید کارشناسان مربوطه قرار گیرد. زمانی که کمپانی برای تمامی محصولات خود مهر تایید استاندارد را دریافت می کند، مشتریان بیشتری به سمت خرید محصولات آن شرکت جذب می شوند. ذکر این موضوع خالی از لطف نیست که بدانید، اعضای سازمان استاندارد ایزو الزاما نمانیده هر کشور نیستند و تمامی اعضای آن در موسسات دولتی دارای سمت های بالایی هستند.
انواع استانداردهای ایزو
ایزو 9001( استاندارد ایزو مدیریت کیفیت)
یکی از استانداردهای جامع و عمومی که به شرکت ها و سازمان ها برای کیفیت محصولاتشان ارائه می گردد، استاندارد ایزو 9001 است. شرکت هایی که این استاندارد را دریافت می کنند، به مشتریان خود در مورد کیفیت محصولاتشان اطمینان می دهند. لازم به ذکر است که هیمورا از شرکت های بزرگ صنعتی در کشور است که تمامی محصولات و تجهیزات آن مانند سیستم های حرارتی، تجهیزات لبنیاتی، عرق گیر ها و … دارای این استاندارد هستند.
ایزو 14001(استاندارد ایزو مدیریت زیست محیطی)
این استانداردها به منظور جلوگیری از وارد آوردن آسیب به محیط زیست، به سازمان ها و شرکت ها داده می شود. همان گونه که می دانید هر سازمان، شرکت و یا کارخانه ای که در زمینه های تولیدی فعالیت می کند، موظف به رعایت برخی از پروتکل ها است تا از وارد آمدن آسیب و صدمه به محیط زیست جلوگیری شود. بدین منظور این استاندارد ایجاد شده است.
استاندارد 18001 OHSAS( استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی)
این استاندارد به منظور افزایش ایمنی و بهداشت شغلی در سازمان ها ارائه می شود و باعث افزایش ایمنی کارکنان شده و صدمات جانی را کاهش می دهند.
سری گواهینامه های سری IMS( ایزو 9001، ایزو 14001، 18001OHSAS)
از پر طرفدارترین استانداردها، استاندارد IMS است که به واحدهای صنعتی و پیمانکاری اعطا می شود. این استاندارد که همان سیستم مدیریت یکپارچه است شامل سه استاندارد ذکر شده در بالا می باشد. این بدین معنی است که چند سیستم مدیریتی در کنار هم به مدیریت و نظارت امور می پردازند.
استاندارد HSE-MS (استاندارد سلامت، ایمنی و محیط زیست)
استاندارد فوق مخفف سلامت، ایمنی و محیط زیست است و برای تضمین ایمنی و حفظ محیط زیست ایجاد شده است. دریافت این استاندارد به شرکت هایی اعطا می گردد که استانداردهای 18001 و 14001 را داشته باشند.
استاندارد ایزو ۱۰۰۰۶ (استاندارد ایزو مدیریت پروژه ISO 10006)
این استاندارد به شرکت ها و پیمانکاران داده می شود و نشان دهنده این است که پیمانکار پروژه مجهز به یک سیستم مدیریتی منسجم برای رساندن شرکت به اهداف پروژه است. وجود استاندارد فوق باعث سازماندهی به امور و فرآیندها شده و باعث افزایش بهره وری می گردد.
استاندارد ایزو ۲۲۰۰۰ (استاندارد ایزو مدیریت کیفیت صنایع غذایی ISO 22000)
این استاندارد باعث می گردد شرکت ها بتوانند مدیدیت ایمنی مواد غذایی را در سازمان خود پیاده سازی کنند. وجود این استاندارد برای ایمنی مواد غذایی در مصارف انسانی بسیار ضروری است.
دیگر استانداردهای ایزو
- استاندارد HACCP (سیستم ایمنی در تولید مواد غذایی)
- نشان حلال (برای محصولات غذایی و آشامیدنی)
- گواهینامه CE (گواهینامه انطباق محصول اتحادیه اروپا)
- استاندارد ایزو ۱۰۰۰۴ (استاندارد ایزو رضایتمندی مشتری ISO 10004)
- استاندارد ایزو ۱۰۰۰۲ (استاندارد ایزو رسیدگی به شکایات مشتری ISO 10002)
چه دلیلی باعث نیاز به استانداردهای ایزو می شود؟
شرکتی که استاندارد ایزو را دریافت می کند، تعهد و مسئولیت بزرگی را بر عهده می گیرد و در قبال جامعه و مشتریان، خود را ملزم به این می داند که محصولی را تولید کند که از نظر کیفی در برترین شرایط قرار داشته باشد. از مهم ترین دلایلی که این شرکت ها ایزو دریافت می کنند، اثبات موارد ذکر شده در زیر است:
- بررسی کردن تولیدات و محصولات شرکت با توجه به اهداف و برنامه های مشخص
- شفاف سازی تولیدات با مشخص نمودن شاخص های موثر
- با وجود راه های مشخص و تعریف شده از دوباره کاری جلوگیری می شود.
- کاهش در هزینه های تولیدی
- ایجاد تعهد و اطمینان به شرکت ها و مشتریان خارجی
- ایجاد رقابت با دیگر شرکت ها به منظور تعالی بخشیدن به تولیدات
جمع بندی
ایزو سازمانی جهانی است که بر پایه یک مرکز در هر کشوری فعالیت دارد و مرکز اصلی آن در ژنو می باشد. هر شرکت و سازمانی که این استاندارد را برای محصولات خود دریافت می کند، به این معنا است که تولیدات آنها مطابق با اصول و استانداردهای جهانی انجام گرفته است. ایزو همانند یک پل ارتباطی عمل می کند که جلب رضایت مشتریان و رونق به کسب و کار از اهداف اصلی آن به شمار می رود. تا به اینجا حدود 170 هزار استاندارد توسط ایزو ایجاد شده که هر یک در حوزه های مختلفی کاربرد دارند. یک شرکت و یا سازمان با دریافت هر یک از استانداردهای ایزو، موظف به رعایت پروتکل هایی است که در صورت هرگونه تعدی از انجام آنها، استاندارد فوق از شرکت گرفته شده و تا رعایت دوباره تمامی موارد، به آنها اعطا نخواهد شد.